HECHTINGSPROBLEMATIEK EN ZELFVERTROUWEN OF EEN GEBREK DAARAAN ; DE GROTE INVLOED DIE DIT OP ONS LEVEN KAN HEBBEN, DE OORZAKEN ERVAN EN DE POSITIEVE INVLOED VAN MNRI OP DEZE PROBLEMEN, AAN DE HAND VAN EEN PRAKTIJKVOORBEELD.
Een tijdje geleden viel mijn oog op een verontrustend item in de media. Dit ging over het (hernieuwde) advies van het JGZ aan ouders, om baby’s en kinderen langer te laten huilen om daarmee een goede slaaphygiëne te creëren. Met stijgende verbazing en afgrijzen las ik dit bericht en dacht ik even dat het een bericht dateerde van medio 20e eeuw. Maar nee, het bericht was vers van de pers. Kan dit anno 2016 ? Blijkbaar.
Om maar even duidelijk te zijn; ik ben het absoluut oneens met dit advies en hoop van ganser harte dat ouders dit advies niet zullen opvolgen. Dit gaat namelijk over hechting en hechting is essentieel voor de optimale ontwikkeling van kinderen op jonge leeftijd en het contact wat zij kunnen leggen met hun familie, omgeving, alle mensen waarmee ze voor korte of langere tijd mee om moeten gaan (bijvoorbeeld leerkrachten, want; Je hele manier van naar de wereld kijken hangt af van hoe goed jij gehecht bent aan jezelf. En om goed (en ècht !) gehecht te zijn aan jezelf heb je meteen na je eerste ademteug, volwassenen mensen nodig om de hechting(reflex) goed op gang te brengen. Dit gaat over de Bondingreflex die ik verderop in deze post duidelijk ga uitschrijven qua functie.
Ik zie bij veel cliënten in mijn praktijk dat de Bondingreflex hele belangrijke veranderingen teweeg brengt. In het geval van een (gelukkig) klein aantal cliënten zie ik hele grote/ levensveranderende gedragingen naar zichzelf en de omgeving optreden door deze reflex. Mensen zijn door de integratie van de Bondingreflex ineens in staat om uit hun eigen gevangenis van opgeworpen belemmeringen te ontsnappen, of eindelijk bij hun diepe emoties en daaraan gekoppelde herinneringen te komen. Simpelweg omdat er verbindingen tot stand komen tussen de diverse hersengebieden. Storende reflexen zorgen ervoor dat er te weinig (effectieve) verbindingen liggen tussen de diverse hersengebieden. Deze personen blijven daardoor, op een aantal fronten, teveel op een primair niveau functioneren en handelen. Via (één van de) zintuigen komt er een prikkel binnen die de reflex direct triggert. Een storende reflex kan een hypo,- maar ook een hyperactieve reactie geven.
De reactie die wordt uitgelokt kan niet onderdrukt worden door de persoon. In het geval van bijvoorbeeld de Spinale Perez reflex (die het bekken aanstuurt bij baby’s) zorgt dit voor een reactie (of het uitblijven daarvan) in het bekkengebied. Bij een hyperactieve SPR zie je continu wiebelende, of niet rust kunnen vindende mensen. Bij een hypo-actieve SPR zie je bijvoorbeeld moeite met de wc -gang, of niet tot werken kunnen komen. Bij een immature Bondingreflex zie je uitdagingen op het gebied van hechting. Hechting in de breedste zin van het woord; aan jezelf, aan je ouders, aan je familie/dierbaren, omgeving, hechting aan je studie of je baan, enz. Wij als mens willen toch ons beoogde doel bereiken (is op cognitief/bewust niveau oftewel het menselijke deel van ons brein/ de Cortex)en moeten hiervoor gaan compenseren. Dit kost enorm veel extra energie, omdat wij steeds de primaire reactie moeten onderdrukken/ een verstoring moeten weerstaan. De storing zit op hersenstam (=onbewust) niveau en komt altijd voor het beredeneren.
Een hechtingsprobleem kan ontstaan in een (stressvolle) zwangerschap, rond de bevalling of vlak erna. Maar ook op latere leeftijd kunnen er omstandigheden zijn die ervoor zorgen dat we de verbinding met onszelf verliezen, door trauma, langdurige stress door bijvoorbeeld manipulatie, moeilijk nee kunnen zeggen/ voor onszelf opkomen.
Ik heb met verschillende cliënten gewerkt die uitdagingen hadden op het gebied van hechting. Soms in slechts lichte mate (hechtingsproblematiek ), in stevige mate (een hechtingsstoornis) maar ook in ernstige mate (een reactieve hechtingsstoornis). In alle gevallen heeft de Bondingreflex een doorslaggevende rol gespeeld om de verbinding met henzelf en hun omgeving te herstellen met mooie resultaten.
Hoe kenmerkt een hechtingsstoornis zich ?
Een hechtingsstoornis kan zich in diverse fases van het leven openbaren. Dat wil zeggen direct (vooral na) de geboorte, maar ook pas vele jaren later. Het zijn lichte problemen die echter wel sterk kunnen verergeren (tot een reactieve hechtingsstoornis aan toe) als er niet wordt ingegrepen/behandeld. MNRI kan een belangrijke rol spelen in de aanpak van deze stoornis. Kenmerken (bij kinderen) zijn:
- Niet lachen
- Wil niet worden gekalmeerd
- Ontroostbaar huilen
- Geen oogcontact maken
- Geen geluiden maken
- Geen interesse in het spelen met speelgoed
- Geen interesse in spelen van interactieve spelletjes (samen met anderen)
- Veelvuldig schommelen (lichaam heen en weer bewegen)
- Zichzelf veelvuldig troosten (bij volwassenen troost door eten/winkelen/ verslaving)
- Moeite met (werkelijk) contact leggen met mensen
Veel van deze kenmerken komen overeen met bepaalde bekende diagnoses als AD(H)D, HSP of Autisme. Dit hoeft echter niet zo te zijn !!! Belangrijk is dat o.a. de Bondingreflex geïntegreerd wordt en daarna te bekijken of de kenmerken dan nog te herkennen zijn bij een persoon.
Naast de hechtingsstoornis met een “mild” karakter, heb je dan ook nog de variant met een ernstig karakter. Dit is de reactieve hechtingsstoornis. Deze treedt op bij kinderen die direct in het begin van hun leven (en dat kan dus ook al in de baarmoeder zijn !) al in een dusdanig onveilige hechtings- situatie terecht zijn gekomen, dat de relaties (alle vormen van relatie) die zij in de toekomst aangaan, enorme uitdagingen zijn. Ze hebben moeilijkheden in de omgang met andere mensen, en ze zijn in algemene zin vertraagd in hun ontwikkeling (motorisch, psychisch en gedragsmatig). Kinderen met een reactieve hechtingsstoornis zijn in hun jonge leven vaak; misbruikt, bij hun primaire verzorger weggehaald en/of met pleegzorg in aanraking gekomen. Maar ook bij kinderen waarbij de moeder drank/drugs heeft gebruikt tijdens de zwangerschap, of een zwangerschap waarbij de moeder met ernstige stress te maken had, heeft erg veel invloed op de hechting.
Daarnaast hebben stress bij de moeder en drank/drugsgebruik in de zwangerschap een negatieve invloed op de lichamelijke ontwikkeling van de foetus. De hersenen, het Centraal Zenuwstelsel en daarmee de ontwikkeling van de primaire reflexen en ook de ontwikkeling van de organen kan achterblijven. De primaire reflexen zich volgens vaste patronen vanaf de 5e week van de zwangerschap. Dat begint met de terugtrekreflex (Fear Paralysis reflex), een reflex die bij een plotselinge zintuigelijke of lichamelijke prikkel, direct een “bevriezende” terugtrekkende reactie geeft. Deze reflex hoort in de baarmoeder al volledig geïntegreerd te zijn bij 12 weken, samen met de MORO reflex. Beide reflexen houden elkaar, bij onvolledige integratie, in stand en zorgen voor uiteenlopende reacties door diverse psychologische en zintuigelijke prikkels.
Vroege risico- indicatoren voor een storende FPR zijn: Drank/drugs/sigaret, medicatie- gebruik in en na de zwangerschap door de moeder (dus ook in de omgeving van de baby !), Alle zeer stressvolle bevallingen (sectio, stuit, tang, vroeggeboorte, ondergewicht), moeite met realiseren van een goed slaapritme, afkeer van stevig te worden vastgehouden, afkeer van dingen onder dwang doen, emotionele stress en over-bezorgdheid bij ouders. Ouder(s) letterlijk niet los willen laten in (nieuwe) situaties, of in openbare ruimten.
Daarnaast dus de Bonding-reflex die oh zo essentieel is voor de hechting en de verdere ontwikkeling van ons als mens en persoon. De Bonding- reflex is een complexe en belangrijke reflex bij ieder mens die ons de gelegenheid geeft om ons lichaam op gevoelsniveau te herkennen en als geheel gewaar te worden. De reflex geeft je het gevoel van bescherming, verzorgd te worden en je geborgen te weten. Deze binding hebben we nodig om de coördinatie tussen het lichaam en de mogelijke bewegingen ervan te leren herkennen maar ook het verbinden van gedachten en de diverse emoties. Kort samengevat: de Bondingreflex stelt ons in staat om de algehele verbinding met onszelf aan te gaan. Pas als we kunnen vertrouwen op onszelf en daarmee zelfvertrouwen kunnen kweken, dan pas zijn we in staat om de verbinding met anderen aan te gaan (dus te leren vertrouwen op ouders, verzorgers, leerkrachten, enz.).
De Bondingreflex wordt direct na de geboorte (7 minuten tot een uur erna) geïntegreerd (of niet !), door verschillende lichamelijke systemen te stimuleren. Op tactiel niveau zorgt de aanraking met de huid van de moeder voor het aanzetten van de reflex. De druk van de armen van de moeder om het kind direct na de geboorte zorgt ervoor dat er een overbrugging ontstaat tussen de druk die een kind in de baarmoeder heeft ervaren van de baarmoederspier, en de nieuwe, geheel tegenstijdige druk, van de lucht buiten de baarmoeder. Dan is er nog het leggen van contact via het visuele systeem. Het is zeer belangrijk dat een pasgeborene en de moeder oogcontact met elkaar kunnen maken direct na de geboorte. Met het oogcontact, de aanraking van de huid en het horen van de stem (auditief systeem), veranker je de mogelijkheid van het leggen van contact met de buitenwereld.
Andere systemen die worden geactiveerd door het directe contact met de moeder zijn de volgende:
- Motorische systeem: door buik op buik- contact wordt de crawl beweging uitgelokt bij de baby, om de borst van de moeder te bereiken. Het activeert de kruislingse bewegingen en is een aanzet tot verdere motorische ontwikkeling
- Overlevingsmechanisme: dit wordt aangemoedigd door de baby aan de borst te laten zuigen en dit activeert de zuig-slik- adem volgorde. Daarnaast wordt de voedingsreflex geactiveerd die ons brein positieve input geven voor het ontwikkelen van overlevingsstrategieën en beschermingsreacties. Deze zijn belangrijk om goed om te gaan met stress-situaties.
Een niet geïntegreerde Bondingreflex resulteert in; een emotionele en authentieke manier van communiceren, een drie-eenheid voelen, denken en doen, hypersensitiviteit, HSP, innerlijke onrust, geen (zelf)vertrouwen, isoleren van je omgeving, negatieve manier van zelfbescherming,-zelfacceptatie,- en de acceptatie van anderen. Ook is een verdedigingsgerichte leerstijl (ik kan het niet omdat….) een reactie op een niet –geïntegreerde Bondingreflex.
De drie-eenheid
De Bonding,- Fear Paralysis,- en MORO- reflex zijn eigenlijk een drie- eenheid te noemen in het geval van hechtingsproblematiek. Maar ook andere primaire reflexen blijven vaak op een immatuur niveau functioneren bij kinderen bij ernstige hechtingsproblematiek. De vertragingen/ achterstanden die deze kinderen oplopen, hebben een zekere waarschijnlijke neurologische basis. In de baarmoeder wordt het lichaam in zijn totaliteit aangelegd. Door de ontwikkeling van de hersenen en het centraal zenuwstelsel kunnen neurologische verbindingen tot stand komen in de zwangerschap en in het zo belangrijke eerste levensjaar. Wordt deze ontwikkeling verstoord door bovengenoemde externe factoren, dan zie je de ontwikkelingsvertragingen ontstaan. MNRI gaat terug naar de basis van de ontwikkeling, al voor het ontstaan van de reflexen (archetypische ontwikkeling) en natuurlijk terug naar de periode dat de reflexen actief worden (5e week zwangerschap). MNRI helpt de primaire en posturale reflexen hun patronen alsnog te doorlopen, waardoor er verbindingen in de hersenen en CZ tot stand komen, die er op hun beurt voor zorgen dat het lichaam (en de geest !) efficiënter kunnen werken, zonder allerlei compensaties toe te moeten passen.
In mijn praktijk heb ik bij cliënten van diverse leeftijden, te maken (gehad) met verschillende gradaties van hechtingsstoornis. Eén voorbeeld wat ik met toestemming van de ouders mag delen, is van een meisje met FAS. Het kind is al op zeer jonge leeftijd bij de ouders weggehaald en in een pleeggezin geplaatst. Het gedrag (woede, agressie, isoleren) liep echter zo uit de hand, dat de (pleeg)ouders met de handen in het haar zaten. Zij meldden hun dochter aan voor MNRI. Al na de eerste sessie zagen zij al een opmerkelijk en groot verschil. De bondingreflex speelde daarin een cruciale rol. Het meisje, wat nog nooit knuffelig was geweest, ging na de eerste sessie, tot grote verbazing van de ouders, dicht tegen hen aan op de bank zitten en een paar dagen later voor het eerst in ontspanning op schoot ! Met de integratie van de primaire reflexen, waaronder natuurlijk de Fear Paralysis en MORO, is het kind, nu in staat om de wereld vanuit rust te bekijken en te beleven, en niet meer vanuit een continu onveilig gevoel. Ook voor het andere kind in het gezin (en natuurlijk het hele gezin), werd de situatie thuis weer dragelijk en ontspannen. Wat een winst !
Resumé, biedt je kind (maar ook jezelf) een veilige omgeving. Zeker bij jonge kinderen is het van groot belang dat je een kind troost als het bang of verdrietig is. Een baby huilt omdat het honger heeft, of zich oncomfortabel/onveilig voelt. Oppakken, vasthouden en wiegen, bevorderd de Bonding. Voel je je als volwassene onveilig, rusteloos, vertoon je constant vluchtgedrag of, heb je last van paniekaanvallen/continue stress. Weet je misschien dat je moeder je niet direct langere tijdbij je heeft kunnen houden na de bevalling ? Dan is wellicht de niet goed geïntegreerde Bondingreflex een belangrijke oorzaak van je uitdagingen.